خسارت و فسخ قرارداد؛ بازخوانی رویکرد حقوق ایران و مصر با نگاهی به رویه قضایی و فقه اسلامی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات، دانشکده ی علوم انسانی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

2 استادیار گروه الهیات، دانشکده ی علوم انسانی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران.

3 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

در این نوشتار با روش تحلیلی توصیفی به بررسی این امر پرداخته شده است که از نظر حقوق ایران، مصر و فقه اسلامی بر چه مبنا و در چه شرایطی، حق جبران خسارت و نیز حق فسخ پدیدار می­ شود. در حقوق مصر با نقض تعهّد، متعهّدله آزاد است که قرارداد را نگه ­داشته و خسارت دریافت نماید و یا آن را برهم زند در حالی ­که در حقوق ایران و فقه اسلامی، نخستین حق پیش­ بینی شده برای وی، الزام متعهّد به انجام تعهّد خویش است. در حقوق ایران و فقه اسلامی، حق فسخ دستاورد تعذّر در الزام است نه تقابل تعهّدات و یا نقض بنیادین. البته در فقه ‏اسلامی از پیدایش حقّ خسارت قراردادی سخنی به میان نیامده و اگر هم خسارتی پیش ­بینی شده، مبنای آن قواعد ضمان قهری است. همچنین، در حقوق مصر برخلاف حقوق ایران و فقه اسلامی، یکی از شرایط مطالبه­ ی­ خسارت ‏یا فسخ قرارداد، ارائه هشدار مبنی بر اجرای تعهّد به متعهّد است. در حقوق این کشور در زمینه­ ی توافق بر میزان خسارت، برخلاف مادّه­ ی ­230 قانون مدنی ایران و نظریّه­ ی تعهّدات در فقه اسلامی، به دادگاه اختیار تعدیل مبلغ توافقی داده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Damages and Termination of Contract; A Review of Iran and Egypt Law Approach with a Look at Islamic Jurisprudence and Judicial Decisions

نویسندگان [English]

  • Hamid Miri 1
  • Ebrahim Javanmard 2
  • Mohammadhossein Taghipour darzi naghibi 3
1 Assistant Professor, Theology Department, Human Sciences Faculty, University of Gonbad Qavous, Gonbad Qavous, Iran
2 Assistant Professor, Theology Department, Human Sciences Faculty, University of Gonbad Qavous, Gonbad Qavous, Iran
3 Assistant Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

In this essay it has been studied that from the point of view of Iranian and Egyptian law and Islamic jurisprudence and with an analytical-descriptive method, on what basis and under what circumstances, arises the breach of the contract creates a right to compensation and the right of termination. In Egyptian law, after breaching an obligation, the oblige is free to keep the contract and receive damages or terminate it, while in Iranian law and Islamic jurisprudence, the first right available is the obligation of the obligor to fulfill his obligation. In Iranian law and Islamic jurisprudence, the right to terminate an agreement is the result of the failure of specific performance, not a confrontation of obligations or a fundamental breach. It is based on the rules of Tort, not breach of contract. Also, in Egyptian law, contrary to Iranian law and Islamic jurisprudence, one of the conditions for claiming damages or terminating a contract is to send a notice to the obligor to fulfill the obligation. Against Article 230 Iranian civil code, regarding on agreement on damages in Egyptian legal system courts have authority to adjust the agreed amount. . . . . . . . . . .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Damages
  • Termination of contract
  • Egypt
  • Iran
  • Breach of contract

مراجع

Al-Fatwa Al-Islamiya Network (2018), Al-Shabka Al-Islamia fatwa, Qatar: Al-Shabka Al-Islamiya Fatwa Center.
Amkhan, A. (1994) "The Effect of Change in Circumstances in Arab Contact Law", Arab Law Quarterly, Vol.9, No.3, 258-275, 1994.
Amkhan, A. (1995) "Termination for Breach in Arab Contract Law", Arab Law Quarterly, Vol. 10, No.1: 17-30.
Ansari, M. (1999), Al-Makaseb, Vol.6, Qom: Al-Fikr Islamic Group.
Bariklou, A.R. (2012), Civil Liability, Tehran: Mizan Publishing Co. (In Persian)
Bekir, S. (1989) "Al-Ta'vidh in Islamic Jurisprudence", Al-Azhar Journal, Vol. Al-Ashron, No. 7.
Gurji, A. (1993), Legal Articles, Vol.1, Tehran: University of Tehran Publishing Co. (In Persian)
Hali, H.Y, Tazkira al-Foqaha, Vol.1, Mashhad: Al-Mortazawieh School.
Hosseini-Aamili, M.J. (1997), Miftah Al-Karamah, Vol.2, Beirut: Dar Al- Ihya Al-Tarath Al-Arabi.
Ibn Qudama, M.D. (1968), Al-Mughni, Vol.3, Egypt: Al-Muqabah Al-Cairo.
Imami, S.H. (1991), Civil Law, Vol.1, Tehran: Islamiya Bookstore. (In Persian)
Jafari-Langroudi, M.J. (1999), Expanded in Legal Terminology, Vol.5, Tehran: Ganj-e- Danesh Publishing Co. (In Persian)
Jaziri, A, Jurisprudence on Four Religions, Vol.2, Beirut: Dar al-Fikr.
Kasani, A. (1982), Bada'i al-Sana'i in Tartib al-Shari'a, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.
Katouzian, N. (1997), General Rules of Contracts: Performance of Contract, Vol.4, Tehran: Enteshar Co. (In Persian)
Katouzian, N. (1999), Tort, Tehran: University of Tehran Publishing Co. (In Persian)
Katouzian, N. (2009), General Rules of Contracts: Effects of Contract, Vol.3, Tehran: Enteshar Co. (In Persian)
Katouzian, N. (2013), General Rules of Contracts: Termination of Contracts, Vol.5, Tehran: Enteshar Co. (In Persian)
Khatib-Sharbini-, M.H. (1957), Mughni Al-Muthaghat, Egypt: Mustafa Al-Babi Al-Halabi.
Khoei, A. (1987), Misbah al-Faqaha, Vol.7, Najaf: Hajiani.
Khoei, A.Q. (1989), Minhaj-al-Salehin, Qom: Medina-al-Alam.
Mamqani, M.H.A, Ghayat al-Amal fi Sharh al-Makasab and al-Bay'e, Vol.3, Qom: Al-Zakhair al-Salamiyyah.
Mohagheq Damad, S.M. (2008), General Theory of Terms and Obligations in Islamic Law, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center. (In Persian)
Mohammadhabib, A.j. (2004), Specific Performance for Contractual Obligations, Beirut: Dar al-Fikr al-Jamaei.
Mousavi Khomeini, R. (1987), Kitab Al-Bai'e, Vol. 5, Qom: Ismailian Publishing.
Najafi, M.H. (1945), Javahir Al-Kalam, Vol.23, Tehran: Al-Kotob Al-Islamiyeh Center. (In Persian)
Naraghi, A. (1996), Awaid Al-Ayyam, Qom: Islamic Publishing Center. (In Persian)
Sadeghi Nishat, A. (2009) Termination of Contracts with Possibility of Enforcement in Iranian law", Private Law Studies Quarterly, Vol.39, No.4: 297-314. (In Persian)
Safaei, S.H. and Olfat, N. (2010) "Specific Performance and its Priority over Avoidance", Two Quarterly Journal of Comparative Law, No.2: 43-62. (In Persian)
Sanhouri, A.R. (1955), al-Wasit fi Sharh al-Qanun al-Madani al-Jadeed, Beirut: Dar al-Ahiya al-Tarath al-Arabi.
Sanhouri, A.R. (1952), Al-Wasit fi Sharh al-Qunun al-Madani al-Jadeed, Vol.1, Beirut: Dar al-Ahiya al-Tarath al-Arabi.
Sanhouri, A.R. (1958), Sources of Truth in Islamic Jurisprudence, Vol. 6, Beirut: Dar al-Ahiya al-Tarath al-Arabi.
Shahid Thani, Z. (1999), Al-Rawza al-Bahiyyah fi Sharh al-Luma'ah al-Damashqiyya, Beirut: Dar al-Ahiya al-Tratah al-Arabi.
Shahidi, M. (2008), Discharge of Obligations, Tehran: Majd Publication Co. (In Persian)
Shalgani, A.F. (1970) "The Provisions of Damages on the Breach of Contract in England and American Law and the Corresponding Rules in Egyptian Law", Al-Hukumiyyah Administration Journal, No. 3.
Taskhiri, M.A. (2003) "Penalty Clause in Banking without Usury", Ahl al-Bayt Fiqh Quarterly, Year 9, No.35.
Zaheili, W, Al-Fiqh Al-Islami and Adlata, Vol.4, Damascus: Dar al-Fikr
پژوهشنامه حقوق تطبیقی
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 11
فروردین 1402
صفحه 189-206

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 22 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 05 بهمن 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار