امکان کاهش وضع مجازات‌های بدنی در قوانین جزایی ایران با توجه به مبانی فقهی و موازین حقوق بشر

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

2 دانشجوی مقطع دکتری، گروه فقه و حقوق جزا، دانشکده فقه و حقوق دانشگاه شهیدمطهری (ره)، تهران، ایران.

3 کارشناس ارشد گروه فقه و حقوق خصوصی، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه شهیدمطهری (ره)، تهران، ایران.

چکیده

مقابله با جنگ و خشونت‌ علیه انسان بعد از جنگ‌های جهانی از اولین اقدامات جامعه ملل و سازمان ملل متحد بود. اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، میثاق‌های بین‌المللی و چندها کنوانسیون جهت حفظ حقوق انسانی در راستای ایجاد صلح و حفظ حقوق بشر بوده است که از جمله آن پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمین است که موجب وضع قوانینی در این خصوص گردیده است. مطابق با این اسناد بین المللی، وضع قوانینی در باب مجازات مانند منع شکنجه و مجازات بدنی باید در دستور کار کشورهای دنیا قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران نیز با عضویت خود در سازمان ملل، نهادهای بین‌المللی و با پذیرش کنوانسیون‌ها و میثاق‌های بین‌المللی، التزام خود را به قوانین بین‌المللی ابراز کرده است، اما التزام ایران به این اسناد ازیک‌طرف و مبنا قرار دادن قوانین اسلامی و فقهی از طرف دیگر زمینه تعارض این دو را فراهم کرده است؛ اسناد بین‌المللی در زمینه کاهش و حذف مجازات بدنی وضع شده است، درحالی‌که برخی از احکام اسلامی از جمله احکام باب حدود و بخشی از احکام تعزیرات بر لزوم و اجرای مجازات بدنی دلالت دارد. این پژوهش با رویکردی تحلیلی، بر آن است تا بستری فراهم شود که بر مبنای آن امکان توجیه مقرارت باب حدود و تعزیرات جهت هماهنگی با اسناد و مقررات بین‌المللی وجود داشته باشد. می‌توان با در نظر داشتن عدم جواز اقامه حدود در زمان غیبت، عدم انحصار تعزیرات در مجازات بدنی، تأثیر زمان و مکان در احکام اسلامی و مصلحت عدم اجرای این قوانین از وضع و تصویب این‌گونه قوانین جلوگیری شود

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Possibility of reducing corporal punishment in Iranian criminal law according to jurisprudential principles and human rights standards

نویسندگان [English]

  • mohsen Salehi zade 1
  • abdolah mokhtari 2
  • amir bararni 3
1 allame tabatabaei
2 laweyr
3 judge
چکیده [English]

Countering war and violence against human beings after the world wars was one of the first actions of the United Nations and United Nations.The Universal Declaration of Human Rights international Covenants and several of conventions for the protection of human rights have contributed to the establishment of peace and the protection of H.R among them is crime prevention and correction of criminals which has led to the enactment of laws.Pursuant to international Covenant, the imposition of penalties such as the prohibition of torture and corporal punishment must be established in countries.The Islamic Republic of Iran,as a member of the United Nations,international organizations and by accepting it,has expressed its commitment to international law,but Iran's commitment to international documents on the one hand and the establishment of Islamic and jurisprudential laws.On the other hand it has provided the ground for the conflict between them.International documents have been issued on the reduction and elimination of corporal punishment,while some Islamic rulings,including the rulings on God’s bound, indicate the necessity and implementation of corporal punishment. This research, with an analytical approach, aims to provide a platform for this conflict based on which, it is possible to justify the rules of God’s bound and punishments in order to coordinate with international documents and regulations. It can be done with impunity the imposition of punishment during absenteeism,the non-monopoly of punishments in corporal punishment,the impact of time and place on Islamic law and the expediency of non-compliance with these laws should prevent the enactment of such laws SS

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corporal punishments
  • International documents
  • Criminal laws of the Islamic Republic of Iran
  • God’s bound
  • punishments
  • *اعلامیه جهانی حقوق بشر

    *قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

    * قانون مجازات جمهوری اسلامی ایران

    *کنوانسیون حقوق کودک (1989)

    • ابراهیمی، محمد؛ 1389، تبیین موضوعی ممنوعیت شکنجه و رفتارهای غیرانسانی در نظام بین‌المللی حقوق بشر؛ تهران: انتشارات خرسندی.
    • ابراهیمی، محمد؛ ؛1394، «کنوانسیون منع شکنجه و سایر رفتارها و مجازات ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز»، پژوهشکده باقرالعلوم (ع)، Pajoohe.com.
    • ابراهیمی، محمد؛ ؛1389، «ممنوعیت شکنجه در شریعت اسلام»، پژوهشکده باقرالعلوم (ع)، ش 7.
    • ابن منظور، محمد بن مکرم؛ 1414 ق، لسان العرب؛ ج 3 و 4، بیروت _ لبنان: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
    • ابن اثیر، مبارک بن محمد؛ بی‌تا النهایة فی غریب الحدیث و الأثر؛ چاپ اول، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان
    • آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین؛1409 ق، کفایة الأصول؛ چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    • اردبیلی، محمدعلی؛1379، «شکنجه»، مجله تحقیقاتی حقوق، ش 9.
    • اردبیلی، محمدعلی؛1393، حقوق جزا عمومی؛ ج 1 و 3، تهران: میزان.
    • الطائی، یحیی؛ 1423 ق، التعزیر فی فقه الاسلامی؛ قم: بوستان کتاب.
    • انصاری، شیخ مرتضی بن محمدامین؛1415 ق، کتاب المکاسب؛ چاپ اول، ج 3، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
    • انصاری، قدرت الله؛ 1385، تعزیرات در فقه و حقوق جزا؛ چاپ دوم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • ایزدی فرد، علی‌اکبر؛ صمصامی، جلال‌الدین؛ کاویار، حسین؛ 1392، «مبانی اصل 38 قانون اساسی ایران و تحلیل سیاست کیفری ایران در حمایت از آن»، فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، ش 4.
    • بغدادی (شیخ مفید)، محمد بن محمد بن نعمان عکبری؛ 1413 ق، المقنعة (للشیخ المفید)، چاپ اول، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید رحمة الله علیه.
    • بارانی بیرانوند، امیر؛1498، نظریه­ای تعطیل، تخفیف و تبدیل مجازات­های حدی از منظر اختیارات حاکم اسلامی، تهران: مجد.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1370، مکتب‌های حقوقی در اسلام؛ چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
    • جوهری، اسماعیل بن حماد؛ 1410 ق، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة؛ چاپ اول، ج 2 و 3، بیروت_ لبنان: دار العلم للملایین.
    • حلّی، محمد بن ادریس؛1410 ق، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی؛ چاپ دوم، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    • حلّی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی؛ 1420 ق، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)؛ چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
    • حلّی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی؛ 1414 ق، تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة)؛ چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    • حلّی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی؛ 1412 ق، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب؛ چاپ اول، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
    • خمینی، روح الله؛ 1375، ولایت‌فقیه؛ تهران: امیرکبیر.
    • خوانساری، سید احمد بن یوسف؛ 1405 ق، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع؛ چاپ دوم، ج 5، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    • خویی، سید ابوالقاسم موسوی؛ 1422 ق، مبانی تکملة المنهاج، چاپ اول، ج 2 و 41، قم: مؤسسه احیاء آثار الإمام الخوئی ره.
    • خویی، سید ابوالقاسم موسوی؛ 1368 ق، مصباح الفقاهة (المکاسب)؛ چاپ اول، قم: انتشارات وجدانی.
    • راعی، مسعود؛ 1387، «جمهوری اسلامی ایران و تعهدات بین‌المللی»، حکومت اسلامی، سال 13، ش 3.
    • روحانی، سید صادق؛ 1412 ق، فقه الصادق علیه‌السلام (للروحانی)؛ چاپ اول، ج 12 و 27، قم: دار الکتاب - مدرسه امام صادق علیه‌السلام.
    • صافی، لطف‌الله؛ 1412 ق، الاحکام الشرعیه ثابته لاتتغیر؛ چاپ اول، قم: دارالقرآن الکریم.
    • طباطبایی، سید علی بن محمد؛1418 ق، ریاض المسائل (ط - الحدیثه)؛ چاپ اول، ج 2 و 16، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    • طوسی، شیخ محمد بن حسن؛1387 ق، الخلاف؛ چاپ اول، ج 8، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    • عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی؛ 1410 ق، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی - کلانتر)؛ چاپ اول، ج 9، قم: کتاب‌فروشی داوری.
    • عاملی (شیخ حر)، محمد بن حسن؛ 1409 ق، وسائل الشیعه؛ چاپ اول، ج 27 و 28، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    • عباسی، سیده مرجان؛ 1395، «مطالعه کیفر شناختی مجازات‌های بدنی در جرائم تعزیری»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، محمدهادی صادقی، رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز.
    • قرشی، سید علی‌اکبر؛ 1412 ق، قاموس قرآن؛ چاپ ششم، ج 4 و 6، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    • کدیور، محسن؛1376، نظریه‌ای دولت در فقه شیعه؛ چاپ اول، تهران: نی.
    • کلینی، محمد بن یعقوب؛ 1367، فروع کافی؛ چاپ 18، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    • محقق داماد، سید مصطفی؛1406 ق، قواعد فقه؛ چاپ دوازدهم، ج 4، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    • محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن؛ 1418 ق، المختصر النافع فی فقه الإمامیة؛ چاپ ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
    • محمودی جانکی، فیروز؛ 1376، «طریقیت یا موضوعیت ادله اثبات در حقوق کیفری ایران و مصر»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، محمد آشوری، رشته معارف اسلامی حقوق، دانشگاه امام صادق (ع).
    • مکارم شیرازی، ناصر؛ 1418 ق، أنوار الفقاهة - کتاب الحدود و التعزیرات؛ چاپ اول، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه‌السلام.
    • مکارم شیرازی، ؛ 1425 ق، تعزیر و گستره آن؛ چاپ اول، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه‌السلام.
    • منتظری، حسینعلی؛ 1362، رساله استفتاءت؛ چاپ اول، تهران: سایه.
    • موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا؛ 1412 ق، الدر المنضود فی أحکام الحدود، چاپ اول، ج 2، قم: دارالقرآن الکریم.
    • مهرپور، حسین؛1377، نظام بین‌المللی حقوق بشر؛ تهران: اطلاعات.
    • میر محمد صادقی، حسین؛ 1384، «لزوم رعایت حقوق بنیادین بشر به عنوان آمره بین‌الملل»، مجله دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 34.
    • نجفی (صاحب الجواهر)، محمدحسن؛ 1404 ق؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ چاپ هفتم، ج 41 و 21، بیروت _ لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
    • نظرجانی، عباسعلی؛ 1383، «بررسی مجازات‌های بدنی در حقوق بین‌الملل و اسلام با توجه به مفاهیم حقوق بشر»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، سید مصطفی محقق داماد، رشته حقوق بین‌الملل، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
    • نوری (محدث)، میرزا حسین؛1408 ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ چاپ اول، ج 18، بیروت – لبنان: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    • همتی، بهرام؛1395، «بررسی آثار حقوقی الحاق ایران به کنوانسیون منع شکنجه و سایر رفتارها و مجازات‌های ظالمانه غیرانسانی و تحقیرآمیز»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، امیر مقامی، رشته حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق و الهیات، مؤسسه آموزش عالی شهید اشرفی اصفهانی.

    48) African Charter on Human and Peoples' Rights (1981).

    49) American Convention on Human Rights (1969).

    50) Barbara Bernath, (2010), “Preventing Torture: An Operational Guide for National Human Rights Institutions”, publication of (OHCHR), (APT) and (APF).

    51) Kamrul Hossain, (2005), “The concept of Jus Cogens and the obligation under the U.N. Charter”, 3 Santaclaraj.

    52) Rome Statute of the International Criminal Court (1998).

    53) Ruth Blakeley, (2007), “why torture?”, British International studies Association.

    54) Pure Holzer, Alister Lamont, (2010), “Corporal Punishment: Key issues”, National Child Protection Clearinghouse.