نگاهی تطبیقی به مفهوم و مصداق ایرادات آیین دادرسی در حقوق ایران و فرانسه

محسنی, حسن; ملک تبار فیروزجایی, هادی

doi:10.22080/lps.2021.19927.1197

نگاهی تطبیقی به مفهوم و مصداق ایرادات آیین دادرسی در حقوق ایران و فرانسه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

² دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22080/lps.2021.19927.1197

چکیده

«ایراد» که یک درخواست مربوط به آیین دادرسی (آیینیک) است را بیش از صد سال قبل نویسندگان قانون اصول محاکمات حقوقی سال 1290 شمسی به حقوق کشور ما وارد نمودند و در این مدت همواره با همین عنوان در نوشته های قانونی و حقوقی پس از آن آمده است اما، هیچگاه مفهوم و مصداق آن موضوع بررسی و بازبینی قرار نگرفته و از دفاع ماهوی و چیزی شبیه آن که «عدم پذیرش» نامیده شده، متمایز نشده است. توجه به ریشة تاریخی چیزی که در حقوق ما به آن که در حقوق این کشور نیز تکثر معانی ایراد وجود داشته و از آن طریق به حقوق ما راه یافته است واژة فرانسوی «ایراد» صرف نظر از ایراد گفته میشود نشان میدهد معنای انحراف از قاعده (استثناء)، سه معنای نزدیک به هم دارد که در حقوق ما همواره، بدون توجه به این تنوع معانی، همگی به ایراد ترجمه شده اند. بنابراین، بایسته است که پیش از هر مقایسه و مطالعه تطبیقی، اشتباهی تاریخی در درک یک مفهوم اصلاح شود. همچنین، به لحاظ نظری و آثار عملی تقسیم بندی دوگانه جهات ناظر به آیین دادرسی به ایرادات و دفاع ماهوی بیان کننده تمامی جهات آیین دادرسی نبوده و برخی جهات میان این دو گروه قرار می گیرد. در حقیقت، جهات اخیر نه ایراد آیین دادرسی شمرده میشوند و نه دفاع ماهوی (بندهای 4، 6، 10 و 11). آنان مربوط هستند به وجود یا بقای حق دادخواهی نه درستی اعمال آن یا بی حقی در مبنای آن. این نوشته به دنبال بررسی این موضوع و بیان نیاز حقوق دادرسی ایران به این تحول است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.24237566.1400.5.1.7.7

موضوعات

حقوق خصوصی

عنوان مقاله [English]

"Plea of Procedure" in Iranian and French Legal System Comparative Study

نویسندگان [English]

Hassan Mohseni ¹
Hadi Malektabar Firouzjai ²

¹ Associate Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran.

² Graduated from the Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Plea as a procedural application is accepted for more than one hundred years in our legal system, notably by the Law of Civil Procedure 1911 and since that time this concept used in our legal writings as that term without any changes. However, the meaning our example of Plea of Procedure have not ever been analyzed our revised and so we cannot find the main difference of Plea from other Defense Means such as substantial defense or non-acceptation means. We believe that historical background of Plea in French legal system which was categorized generally all means of defense as Plea have been imported to our legal system without changes but Plea in French legal system recently have been distinguished from other means of defense very strictly. In our legal system the new law of civil procedure 2000 maintained that old French tradition and have some influences of Islamic Law as well.
Plea as a procedural application is accepted for more than one hundred years in our legal system, notably by the Law of Civil Procedure 1911 and since that time this concept used in our legal writings as that term without any changes. However, the meaning our example of Plea of Procedure have not ever been analyzed our revised and so we cannot find the main difference of Plea from other Defense Means such as substantial defense or non-acceptation means. We believe that historical background of Plea in French legal system which was categorized generally all means of defense as Plea have been imported to our legal system without changes but Plea in French legal system recently have been distinguished from other means of defense very strictly.

کلیدواژه‌ها [English]

Plea
L’éxception de la procédure
acceptation of claim condition
substantial defense
Fin de non recevoir

مراجع

. فارسی
1. جعفریلنگرودی، محمدجعفر، دایره المعارف اسلامی (قضایی)، تهران گنجدانش، ۱۳۸۱، جلد ۱.
2. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، دوره پیشرفته، جلد 1، چاپ 29، تهران، انتشارات دراک، 1392.
3. صالح، علی پاشا، سرگذشت قانون، مباحثی ازتاریخ حقوق، دورنمایی از روزگاران پیشین تا امروز، چاپ 4، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1390.
4. غمامی، دکتر مجید، هماهنگسازی آیین دادرسی مدنی، در بر منهج عدل، مقالات اهداء شده به استاد ناصر کاتوزیان، چاپ 2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1393.
5. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، تهران، میزان، ۱۳۷۸.
6. متین دفتری، دکتر احمد، (1378)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، جلد 1، چاپ 2، تهران، انتشارات مجد، 1381.
7. محسنی، دکتر حسن، آیین دادرسی مدنی فرانسه، با دیباچه و مقدمة دکتر عباس کریمی و پرفسور لوییک کادیه، جلد 1، چاپ 3، تهران، انتشارات سهامی انتشار، 1393.
8. محسنی، دکتر حسن، (1394)، «نقص اعمال آیین دادرسی مدنی در حقوق فرانسه»، مطالعات حقوق تطبیقی، دورة 6، شمارة 2، 1394.
9. مصدقالسلطنه، محمد، دستور در محاکم حقوقی، چاپ 2، تهران، انتشارات سهامی انتشار، 1396.
10. نفیسی، سعید، فرهنگ فرانسه-فارسی، چاپ 6، تهران، انتشارات صفی علیشاه، 1371.
11. نهرینی، فریدون، نقدی بر یک سخنرانی و بحثی پیرامون قوانین جدید دادرسی، در: آیین اثبات و دادرسی (مجموعه مقالات حقوقی)، چاپ 1، تهران، انتشارات گنج دانش، 1391.
12. هرمزی، دکتر خیراله، «شرایط قابل استماع بودن دعوا در فقه، (شرحی بر بند 3 و 5 الی 11 ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی)»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال چهارم، شماره سیزدهم، زمستان 1394.
2-6. عربی
1. خمینى، سید روح اللّه موسوى (ره)، تحریر الوسیله، 2 جلد، جلد 2، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، 1366.
2. یزدى، سید محمد کاظم طباطبایى (ره)، تکملة العروة الوثقى، 2 جلد، جلد 2، قم – ایران، کتابفروشى داورى، 1414.
3-6. فرانسه
1. Akuesson, Ernest Tonawa, Les exceptions de procédure dans le procès civil, Thèse de doctorat en Droit privé, sous la direction de Emmanuel Jeuland et de Joseph Djogbenou, Soutenue à l'Université Paris 1, 2016.
2. Boitard, Joseph-Edouard, Colmet daâge, Gabriel Frédéric et Ernest Désiré Glasson, Leçons de procédure civile, t.1, 14e éd, Paris, Librairie Cortillon, 1885.
3. De Moy, Jean-Marc, L'exception droit privé, thèse, Aix-Marseille, 2011.
4. Glasson, Ernest Désiré et Albert Tissier, Traité théorique et pratique d'organisation judiciaire de compétence et de procédure civile, Tome 1 , 3è' édition, Paris, Recueil Sirey, 1925.
5. Guinchard, Serge, Cécile Chainais et Frédérique Ferrand, Procédure civile, Droit interne et droit de l'Union européenne, 29e éd, Dalloz, 2008.
6. Héron, Jacques et Thierry Le Bars, Droit judiciaire privé, 3e éd., Montchrestien Lextensoédition, 2006.
7. Jubault, Christian, Les exceptions dans le code civil à la frontière de la procédure et du fond, LPA 15 au 17 janv, 2003.
8. Mohseny, Hassan, L'évolution du droit judiciaire privé en Iran, paris, 2009, http://www.dike.fr/spip.php?article116, pp. 1-14.
9. Morel, René, Traité élémentaire de procédure civile, 1è éd., Sirey, 1932.
10. Motulsky, Henri, Le droit subjectif et l'action en justice, Archives de Philosophie du Droit, Sirey, 1964, p.215-230; repris in Écrits, tome 1, Études et notes de procédure civile, Dalloz, 1973.
11. Pétel teyssié, Isabelle, Défenses, exceptions, fins de non-recevoir, Rép. dr. civ., Dalloz, août 2005.
12. Pierre-Maurice, Sylvie, Le code de procédure civile et les maximes, Scientia Juris n°2, Avril 2013, Revue générale du droit on line, 2013 (http://www.revuegeneraledudroit.eu).
13. Solus, Henry et Roger Perrot, Droit judiciaire privé, T1, Sirey, 1961.