درنگی بر چند علت صدور رای متعارض با نگاهی به حقوق فرانسه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی مقطع دکتری گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

اصل بر جلوگیری از صدور رای متعارض است در حقوق دادرسی. به این اصل گرچه در مواد پرشماری ارجاع شده ولی باز دادگاه‌ها به علل متفاوتی (علل مربوط به دعاوی واحد و مرتبط) چنین رای‌های متعارضی صادر می‌کنند. نگاه قانونگذار به دو رای کاملا معارض، اصولا کنار نهادن رای دوم به سود رای نخست است گرچه در باب فرجام‌خواهی، موردی هست که هر دو رای، به علت مخالفت با قانون، قابل نقض اعلام شده است. به هر روی، وجود تعارض میان رای‌ها دلیل نبود رابطة حقوقی صحیح است که حیثیت دادگستری را به خطر می‌اندازد. به بیان دیگر، گرچه در قانون آیین دادرسی مدنی به راهکارهای پیشگیری از بروز تعارض و راهکارهای درمان آن اشاره شده، ولی هیچگاه نمونه-ای مصداقی از علت تعارض معرفی نشده و بار پیدا نمودن این مثال‌ها بر دوش بازیگران عرصۀ دادرسی اعم از اصحاب دعوا و وکلای دادگستری و قضات افتاده است که موضوع این نوشته است. شناخت علل شایع می‌تواند هم اهداف آموزشی را برآورده کند و هم به مقاصد قضایی پاسخ بدهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Reflection in Several Reasons for Conflicting Judgments

نویسندگان [English]

  • Hassan Mohseni 1
  • behnam shekoohi mashhadi 2
1 Private & Islamic Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran
2 Faculty of Law and Political Science, University of Tehran
چکیده [English]

The principle is to prevent conflicting judgment in procedural law. Although referred to in numerous articles, the courts still adjudicate such conflicting judgments for a variety of reasons (including single and correlated litigation). The legislator's view of two completely opposing judgments is basically to abandon the second judgment in favor of the first opinion, although in the case of appeal, there is a case where both judgments can be declared infringing due to opposition to the law. However, the conflict between the judgments is the reason for the lack of a proper legal relationship that jeopardizes the dignity of the judiciary. In other words, although the Code of Civil Procedure mentions conflict prevention strategies and treatment strategies, but, an example of the cause of the conflict has never been cited, and it is up to the litigants, including parties to dispute, lawyers, and judges, to find the cause of these disputes. Knowing the common causes can meet both educational goals and respond to judicial purposes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict
  • perfect relationship
  • single and correlated litigation
  • Defects and ambiguities
  • Judiciary system
الف) فارسی
1- (الماسی، نجادعلی، اسعدی، سیدحسین)، «امکان سنجی توسعه صلاحیت محلی دادگاه پایتخت در دادرسی موازی بین­المللی»، مجله حقوقی دادگستری، سال 83، شماره 105، 1398.
2- (حبیبی، حسن)، «زبان حقوقی»، نامه فرهنگستان، دوره 1، شماره ۱، 1374.
3- (حسن­زاده، مهدی)، «اقامه دعاوی طاری در خارج از مهلت»، پژوهش حقوق خصوصی، سال دوم، شماره چهارم، 1392.
4- (خدابخشی، عبدالله)، «نگرشی تازه به اعتبار امر مختوم در حقوق کیفری»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، شماره 63، 1387.
5- (راسخ، محمد، مرکز مالمیری، احمد)، «تبیین اصول تشریفاتی قانونگذاری»، مجله تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامه شماره 9 (علمی – پژوهشی)، 1391.
6- شمس، عبدالله: آیین ­دادرسی مدنی، دوره پیشرفته، جلد نخست، انتشارات دراک، چاپ سی و دوم، تهران، 1393.
7- شمس، عبدالله: آیین­ دادرسی ­مدنی، دوره پیشرفته، جلد دوم، انتشارات دراک، چاپ هفدهم، تهران، 1387.
8- شمس، عبدالله:  آیین ­دادرسی­ مدنی، دوره پیشرفته، جلد سوم، انتشارات دراک،چاپ بیست و دوم، تهران، 1391.
9- عموزاد مهدیرجی، رضا: ایرادت قضایی بر نحوه طرح دعاوی حقوقی، انتشارات دادگستر، چاپ اول، تهران، 1394.
10- غمامی، مجید و حسن محسنی: آیین دادرسی مدنی فراملی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1396، چاپ 5.
11- (غمامی، مجید)، «دعوای متقابل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 66، شماره پیاپی 520، 1383.
12- کاتوزیان، ناصر: اعتبار امر ­قضاوت­ شده در دعوای مدنی، بنیاد حقوقی میزان، چاپ نهم، تهران، 1392.
13- کاتوزیان، ناصر: مقدمۀ علم حقوق، شرکت سهامی انتشار، چاپ شصت و پنجم، تهران، 1387.
14- محسنی، حسن: آیین­دادرسی­مدنی­فرانسه، جلد نخست، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، تهران، 1395.
15- (محسنی، حسن)، «تبعیت امر حقوقی از رای قطعی کیفری (نقد و بررسی دادنامه شماره 9309970908100068 مورخ 26/05/1393 صادره از شعبه 21 دیوان عالی کشور)»، افق­های نوین حقوق کیفری: نکوداشت­نامه استاد دکتر حسین آقایی­نیا، میزان، 1398.
16- (محسنی، حسن)، «رعایت قواعد آمره و حقوق اصحاب دعوا با رسیدگی به دعوای متقابل»، فصلنامۀ رای، دوره 6، زمستان 1396.
16- (محسنی، حسن)، «دعاوی مرتبط و ناکارآمدی مقررات مرتبط»، مجله حقوقی دادگستری (علمی پژوهشی)، شماره 77، بهار 1391، 1391.
17- (محسنی، حسن)، «رویکردی تطبیقی بر دعوای تقابل»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره67، 1395 الف.
18- (محسنی، حسن)، «مفهوم و آیین دادرسی دعوا و رأی غیرقابل تجزیه و تفکیک»، حقوق خصوصی، دوره 15، شماره 39، 1397.
19- ملک تبار فیروزجایی، هادی: قواعد عمومی ایرادات آیین دادرسی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1398.
20- متین دفتری، احمد: آیین ­دادرسی ­مدنی و بازرگانی، دو جلد در یک مجلد، انتشارات مجد، چاپ دوم، تهران، 1381.
22- (نهرینی، فریدون، پورصادقی، حبیب­الله، محسنی، حسن)، «دعاوی مرتبط و بررسی شش معیار برای شناخت آن»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 49، شماره 1، 1396.
23- (واحدی، جواد)، «دعوای متقابل، مجله حقوقی و قضایی وزارت دادگستری»، دوره 81، شماره 97، 1370.
24- یوسف زاده، مرتضی: آیین دادرسی مدنی، شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم، تهران، 1391.
 
ب) خارجی
 
25- Amrani-Mekki, Soraya, et Yves Strickler : Procédure civil, Paris, PUF, 2014.
26- Cadiet, Loïc, Connexité, in Rép. Pr. civ. Dalloz, 2010.
27- Cadiet, Loïc, et Emmanuel Jeuland : Droit judiciaire privé, Paris, Litec, 9e éd. 2016.
28- Heron, Jacques : Droit judiciaire privé, Paris, 3ème éd. 2006 par T. Le Bars.
29- Motulsky, Henri: Pour une délimitation plus précise de l'autorité de la chose jugée en matière civile, in Ecrits, Paris, Dalloz, Tome 1: études et notes de procédure civile, 1974.
30- Wiederkher, Georges: Chose jugée, in Rép. Pr. civ. Dalloz, Septembre, 2004.