بررسی مقایسه‌ای دادرسی‌اساسی در نظام‌حقوقی افغانستان و ایالات‌متحده آمریکا

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

قانون‌اساسی عالی‌ترین سند در یک کشور است که کلیه امور و شئون کشوری را تنظیم می‌نماید. برای حفظ این قانون بنیادین ومهار تعدیات احتمالی علیه این میثاق ملی، لازم است سازوکار مناسب پیش‌بینی گردد وهرگونه عمل مغایر با آن، ابطال ‌شود. راهکار پیش‌بینی شده برای تحقق چنین امری، درقالب مفهومی به نام «دادرسی‌اساسی» مطرح شده است.به طور کلی دو شیوه: «کنترل سیاسی» و «کنترل قضایی» در امر دادرسی وجود دارد و کشورها بنابه دلایل مختلف: سیاسی، تاریخی و حقوقی، هرکدام یکی از شیوه‌های فوق را انتخاب می‌کنند. در نوشتار حاضر با استفاده از روش تحقیق: توصیفی‌ تحلیلی به بحث پیرامون وجوه اشتراک و افتراق دادرسی اساسی افغانستان و امریکا پرداخته شده است و چنین نتیجه‌گیری شده است که با وجود تفاوت در روش، هم در افغانستان و هم در امریکا، دادرس اساسی شناسایی شده است. بنابراین، شباهت‌های عمده‌ دادرسی‌اساسی افغانستان و ایالات متحده عبارتند از؛ قضایی بودن دادرسی، نظارت انفعالی و پسینی‌بودن کنترل می‌باشد. در مقابل، از جمله مهمترین تفاوت های آنها: روش بررسی آنها، شیوه مواجهه با موضوعات مربوطه، مراجع صلاحیت دار رسیدگی به موضوع می‌باشد که امکان امتزاج و وحدانیت دادرسی اساسی این دو کشور را با امتناع مواجه می‌سازد. برای نمونه در امریکا دادرسی اساسی پراکنده است اما در افغانستان متمرکز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of the Basic Judge in the Afghanestan and US legal systems

نویسندگان [English]

  • Ayat Molaee 1
  • Mohammad Rafi Dolaty 2
1 Assistant Professor, Department of Public Law, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 Graduated from Master of Public Law, Faculty of Humanities, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran.
چکیده [English]

The constitution is the supreme document in a country that regulates all affairs of the state. It is necessary the proper mechanism to be predicted to preserve this fundamental act and to contain possible threats against this national covenant and any action contrary to it is void. The predicted way to accomplish this is in the form of a concept called the "basic proceedings". In general, there are two ways in the proceedings: "political control" and "judicial control" and countries, for different political, historical and legal reasons, choose one of the above methods. In this paper, using descriptive-analytic research method it has been discussed on the similiar and different dimensions of the substantive process in Afghanistan and America and it has been concluded, despite the differences in method, that in both Afghanistan and in the United States, fundamental justice has been identified. Therefore, the main similarities between the Afghan and United States in fundamental justice are: Judicial proceedings, passive monitoring and lateral controlling. On the contrary, one of the most important differences is: the method of their examination, the manner of dealing with relevant issues, competent authorities to handle the matter that the possibility of the merger and unity of the basic proceedings of these two countries will be avoided. For example, in the United States the basic lawsuit is scattered, but focussed on Afghanistan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “constitutional”
  • “Basic Proceedings”
  • “Supreme Court”
  • “Independent Commission for the Supervision of Compliance with the Constitution”.“Supreme Court of the United States”
  1. فارسی

    الف) کتاب

    • الیاسی، محمد قاسم، حقوق اساسی جمهوری اسلامی افغانستان،انتشارات فرهنگ، کابل، (1395).
    • حبیب­ زاده، توکل، «دادرسی اساسی در ایلات متحده آمریکا»، صص 296-269 نقل از: جمعی از نویسندگان، دادرسی اساسی تطبیقی، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، (1395).
    • جمعی از نویسندگان، دادرسی اساسی تطبیقی، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، (1395).
    • دانش، سرور، حقوق اساسی افغانستان، انتشارات مؤسسه تحصیلات عالی ابن سینا، کابل، (1389).
    • رسولی، اشرف، تحلیل و نقد قانون‌اساسی افغانستان، جلد دوم،چاپ دوم،انتشارات سعید، کابل، (1393).
    • راسخ، محمد،نظارت وتعادل درنظام حقوق اساسی، انشارات دراک، تهران، (1389).
    • طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اساسی، چاپ شانزدهم، انتشارات میزان، تهران، (1395).
    • فاوورو، لوئی، دادگاهای قانون‌اساسی الگوی اروپایی دادرسی‌اساسی، مترجم: گرجی ازندریانی، علی اکبر، انتشارات جنگل، تهران، (1389).
    • کامی ژوفره سپینوزی، رنه داوید، حقوق تطبیقی درآمدی بردو نظام بزرگ حقوقی معاصر، ترجمه، صفایی سیدحسین، چاپ هشتم، انتشارات میزان، تهران، (1389).
    • محمدی،عبدالعلی، حقوق اساسی جمهوری‌اسلامی افغانستان،چاپ دوم، نشردانشگاه خاتم النبیین (ص)، کابل، (1395).
    • مدنی، سید جلال الدین، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی ایران، چاپ سوم، انتشارات گنج دانش، تهران، (1370).
    • مرادخانی، فردین، «خوانش حقوقی ازانقلاب مشروطیت ایران»، انتشارات میزان، تهران، (1396).

    مقالات و جزوات درسی

    • خلف‌رضایی، حسین، «دادرسی‌اساسی درجمهور اسلامی افغانستان»، نشریه مرکز تحقیقات شورای نگهبان، شماره 76، (1392).
    • حبیب‌زاده،­توکل، نیکوگفتارصفا،حمیدرضا، «مراجع‌تفسیر قانون‌اساسی درایران وآمریکا»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 27، صص 157-196، (1387).
    • دادفر، حبیب،(1332)، «قاضی و مسئله تعارض قوانین عادی با قانون اساسی»، مجله کانون وکلای مدافع، شمار30.
    • زارعی، محمدحسین و مرکزمالمیری، احمد،«مفهوم ومبانی کنترل قضایی با تأکید برنظام حقوقی آمریکا»،فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره42،صص 149-198، (1384).
    • شکر،زهیر، «دادرسی قانون‌اساسی(دادرسی‌اساسی)»، ترجمه، خیراله، پروین، نشریه حقوق اساسی، شماره9، صص 97- 110 ، (1387).
    • کارگزاری، جواد، «دادگاه قانون‌اساسی»، نشریه حقوق اساسی،شماره3،صص 273- 288، (1383).
    • گرجی ازندریانی، علی اکبر و خادمی، مایار، «مطالعه تطبیقی گستره نظارت نهاد نگهبان قانون‌اساسی برقوانین عادی درنظام حقوقی ایران و هند»، مطالعات حقوق تطبیقی، شماره 2، صص 679-709، (1396).
    • منصوریان،مصطفی، «دادرسی‌اساسی ‌تطبیقی(مفاهیم، مبانی ‌و الگوهای ‌دادرسی‌اساسی)»، نشریه مرکز تحقیقات شورای نگهبان، شماره 1، (1393).
    • مولائی، آیت، جزوه نظام ­های انتخاباتی، کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه بوعلی سینا، (1395).
    • هامون، فرانسیس و واینر، سلین،«صیانت ازقانون‌اساسی درفرانسه وایالات متحده آمریکا»، ترجمه جلالی، محمد، نشریه حقوق اساسی شماره 2 صص 80- 128، (1383).

    قوانین و مقررات:

    • قانون‌اساسی فدرال ایالات متحده آمریکا (1787)
    • نظام نامه اساسی دولت علیه افغانستان (1301)
    • قانون‌اساسی جمهوری فدرال آلمان(1949)
    • قانون‌اساسی افغانستان (1343)
    • قانون‌اساسی افغانستان (1355)
    • قانون مدنی افغانستان(1355)
    • قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران(1358 با اصلاحات 1368)
    • قانون‌اساسی افغانستان(1366)
    • قانون‌اساسی افغانستان (1382)
    • قانون‌اساسی جمهوری مصر(2012)
    • قانون تشکیل وصلاحیت کمیسیون مستقل نظارت برتطبیق قانون‌اساسی(1387)
    • قانون تشکیلات وصلاحیت محاکم قوه قضائیه افغانستان(1394)
    • کد جزای افغانستان(1396)
    • قرار قضایی شماره 71 تاریخ 14/11/ 1396 در عدم مطابقت قانون صدور اسناد تقنینی با قانون اساسی
    • قرار قضایی شماره 20 تاریخ 13 /1/ 1392 در مورد عدم الزام ضرورت داشتن تابعیت واحد کارکنان دیپلماتیک و کنسولی افغانستان

    English

    1. Favoreu L. Constitutional Review in Europe, in Henkin L. and Rosental, A.J.(ed.), Constitutionalism and Rights. New York: Comlombia University. (1990).
    2. Gustavo, Fernades De Andrade, “Comparative Constitutional Law: Judicial Review”, University of Pennsylvania Journal of Constitutional Law, Vol.3, No.3, (2001), pp. 977-989.
    3. Law, David S. (2012). "The Anatomy of a Conservative Court: Judicial Review in Japan" Public Law in East Asia. Available at: http://papers.ssrn.com, Last Visited: 1/31/2020.
    4. Marbury v. Madison, 1803, U.S (I cranch) 137-170.
    5. Tarr, G. Alan. Judicial Process and Judicial Policy Making. London: Wadsworth, (1999).
    6.  Tarr G. Alan. Judicial Process and Judicial Policy Making London: Wadsworth, (2010).