بررسی تطبیقی ارزش اثباتی شهادت فاقد شرایط در دادرسی مدنی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

در نظام قضایی اسلام شهادت یکی از مهمترین ادله اثبات دعواست. اعتبار شهادت بسته به وثاقت و تعدد شاهد است به نوعی که اگر شهادت فاقد نصاب و شرایط مقرر باشد اعتبار آن متزلزل می شود. در این مقاله"ارزش اثباتی شهادت فاقد شرایط"را مورد بررسی قرار داده و پس از نمایاندن تعارضات و ابهامات قوانین داخلی در مورد ارزش اثباتی این نوع شهادت، به پیشینه فقهی آن مراجعه کرده ایم. در فقه بحث مستقلی تحت این عنوان نیامده بلکه از فحوای کلام فقها در خصوص شهادت می توان به این نتیجه رسید که علیرغم آنکه بعضی نویسندگان آن را از باب اماره قضایی دارای ارزش می دانند، این نوع شهادت فاقد هرگونه ارزش اثباتی است چراکه شهادت در فقه، یک دلیل مستقل است که تحت عنوان بینّه شرعی با تمام شرایط آن پذیرفته می‌شود و اساسا برای بینه شرعی فاقد شرایط ارزشی وجود ندارد. با بررسی تطبیقی موضوع ضمن آگاهی از یکدست بودن مقررات مربوط درسایرکشورها مشخص می شود، ارزش اثباتی این نوع شهادت مانند سایر ادله درحد یک اماره قضایی تابع نظرقاضی است و به هر حال به دلیل تفاوت بنیادی در مبانی این نوع دلیل در حقوق ایران و آن کشورها پیروی از رویه سایر کشورها توصیه نمی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

comparative study of probative value of witness that has not qualification in civil procedure

نویسنده [English]

  • hossein esmaily
qom university
چکیده [English]

In the judicial system of Islam, testimony is one of the most important evidence of proof. The validity of the testimony depends on the credibility and plurality of the witness, so that if the testimony is lacking in terms and conditions, its credibility will be shaken. In this paper, we examine the "probative value of testimony is lacking conditions" and, after exposing the conflicts and ambiguities of the domestic laws regarding the probative value of this type of testimony, we refer to its jurisprudential background. In jurisprudence, there is no independent discussion under this heading, but from the context of the jurists' terms of testimony, it can be concluded that, despite the fact that some writers regard it as worthy of a judicial title, this type of testimony lacks any probative value, since testimony in jurisprudence , Is an independent evidence, which is accepted under the name of Byenehn Shari'a with all its conditions, and essentially no any value for lacking Binh-i-Shi'ain. By comparing the issue with awareness of the uniformity of the relevant regulations in other countries, the value of this type of testimony, like all other evidence, depends on judge, however, due to the fundamental difference in the basis of this type of evidence in the law of Iran and those countries Compliance with other countries is not recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • probative value
  • witness
  • evidence
  • condition of witness
 

1 . آشتیانی ، میرزا محمد حسن ،کتاب القضا ،قم ،دارالهجره ، 1404 ه.ق
2 . آشوری،محمد، آیین دادرسی کیفری،ج 1 ،تهران ،انشارات سمت، 1388 .
3 . آشوری،محمد، آیین دادرسی کیفری،ج 2 ،تهران،انتشارات سمت، 1388 .
4 . آهنی، بتول، اعتبار علم قاضی در صدور حکم، مجله فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره 25 ، ص 54 تا 36 ، بهار 1381 .
5 . بهرامی، بهرام، بایسته های ادله اثبات،تهران، انتشارات نگاه بینه، 1392 .
6 . تدین، عباس، تحصیل دلیل در آیین دادرسی کیفری، تهران، میزان، 1391 .
7 . توکلی، سعید، ارزش شهادت و حدود اعتبار آن در نظام حقوقی ایران، مجله حقوق دادرسی، شماره 56 ، ص 11 تا 6، خرداد و تیر 1385 .
8 . الجبعی العاملی،زین الدین (شهیدثانی)،مباحث حقوقی شرح لمعه،مترجم لطفی،اسدالله، تهران، انتشارات مجد، 1393 .
9 . جعفری لنگرودی،محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق،تهران ، انتشارات گنج دانش، 1392 .
10 . جوانمرد، بهروز، آیین دادرسی کیفری،ج 2 ،تهران،انتشارات جاودانه، جنگل، 1395 .
11 . حایری السید کاظم ، القضا فی الفقه الاسلامی ،قم ، مجمع الفکر الاسلامی ، 1415 ه.ق
12 . خالقی،علی، آیین دادرسی کیفری،تهران،موسسه مطالعات وپژوهش های حقوقی شهر دانش، 1391 .
13 . خورسندیان، محمدعلی، بررسی حجیت علم قاضی در فقه و حقوق ایران،مجله حقوقی دادگستری،شماره 43 ،ص 42 تا 11 ، تابستان 1382 .
14 . خوئی،سید ابوالقاسم، ترجمه تلفیقی تکمله المنهاج،مترجم ،بطحانی گلپایگانی،سید هاشم، تهران،میزان، 1393 .
15 . درویش زاده کاخکی،محمد،قاعده سازی و مصداق شناسی در اماره قضایی، فصلنامه دیدگاه های حقوق قضایی، شماره 68 ، ص 281 تا 206 ، زمستان 1393 .
16 . دیانی،عبدالرسول، ادله اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری، تهران،میزان، 1394 .
17 . زراعت، عباس، آیین دادرسی کیفری،ج 2 ،تهران،میزان، 1393 .
18 . زراعت،عباس،  حاجی زاده حمید رضا، ادله اثبات دعوا،کاشان، انتشارات قانون مدار 1388 .
19 . سبحانی ،جعفر ، نقدی بر هرمونتیک ،قم ، امام صادق ع ، 1385 ه.ش
20 . شاهرودی، سیدمحمود، بایسته های فقه جزا،تهران،میزان، 1378 .
21 . شمس ، عبداله، آیین دادرسی مدنی ج 3 ،تهران ،دراک ، 1390 ه.ش.
22 . شمس، عبدالله، ادله اثبات دعوا، تهران، دراک، 1394 .
23 . شیخ انصاری، القضا و الشهادات ، قم ، الموتمر العالمی بمناسبه، 1415 ه.ق
24 . صفایی، سید حسین، ارزش اثباتی شهادت در حقوق خصوصی، مجله پژوهش حقوق و سیاست، شماره 13 ، ص 124 تا 156 ، زمستان 1383 .
25 . غمامی، مجید، محسنی حسن، آیین دادرسی مدنی فراملی،تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار، 1392 .
26 . فضائلی،مصطفی،دادرسی عادلانه محاکمات کیفری بین المللی،تهران،انتشارات شهر دانش، 1394 .
27 . کاتوزیان ، ناصر ، اثبات و دلیل اثبات ج 2 ،تهران ، میزان، 1383 ه.ش.
28 . کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی،تهران، انتشارات میزان، 1394 .
29 . کاتوزیان،ناصر، اثبات و دلیل اثبات،ج 2 ،میزان، 1387 .
30 . کاتوزیان،ناصر، اثبات ودلیل اثبات،ج 1 ،تهران،میزان، 1390 .
31 . کاتوزیان،ناصر،حقوق مدنی نظریه عمومی تعهدات،تهران،میزان، 1393 .
32 . کاتوزیان،ناصر، عدالت قضایی (مجموعه آرائ )،تهران، نشر دادگستر، 1378 .
33 . کاتوزیان،ناصر، گامی به سوی عدالت،ج 3،تهران،انتشارات دانشگاه تهران، 1379 .
34 . گلپایگانی ، سید محمد رضا ، کتاب القضا ج 1 ،قم ،مطبعه الخیام ، 1401 .
35 . گلدوزیان، ایرج، ادله اثبات دعوا، تهران،نشر میزان، 1386 .
36 . گلدوزیان، ایرج،محشای قانون مجازات اسلامی،تهران،انتشارات مجد، 1394 .
37 . محسنی، حسن، عدالت آیینی، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق وعلوم
سیاست،دوره 38 ، ص 320 تا 285 ، 1387 .
38 . مدنی،سید جلال الدین، ادله اثبات دعوا،تهران،پایدار، 1384 .
39 . مراغه ای، میرفتاح ،عناوین ،قم، جامعه مدرسین ، 1418 ه.ق
40 . موذن زادگان، حسن علی،علم قاضی در حقوق جزای ایران، مجله پژوهش و حقوق و سیاست، شماره 2 و 3 ، ص 212 تا 177 ، بهار 1379 .
41 . میر شکاری،عباس، ثبوت و اثبات،تهران، انتشارات جاودانه جنگل، 1393 .
42 . نراقی ، ملا احمد، عواید الایام ،قم ،مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی ، 1417 ه.ق .
43 . نراقی ، ملا احمد، مستند الشیعه ج 17 ، قم ،مؤسسةآل البیت علیهم السلام لإحیاءالتراث ، 1419 ه.ق .
44 . واحدی، قدرت الله، بایسته های آیین دادرسی مدنی،تهران،میزان، 1382 .

45. Dalloze_Recueil periodique et critique de jurisprudence de - legislations et de la doctrine –paris – 1970
46. Planiol et Ripert – Trite pratique de droit civil francais - paris -1975