بررسی تطبیقی مسئله اعلان حکومت‌ نظامی و حالت محدودیت‌های ضروری (فوق‌العاده) در نظام حقوقی ایران و مصر

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

زادی‌های تصریح‌شده در قوانین اساسی برای شهروندان از چنان اهمیت والایی برخوردارند که هرگونه محدودیت بر راه اعمال آن‌ها، مطلقاً ممنوع می‌باشد. یکی از شدیدترین حالات محدودیت آزادی‌های فردی، حکومت‌نظامی است که در بیشتر رژیم‌های دیکتاتوری و نظامی که از طریق کودتا و راه‌های غیر دموکراتیک حکومت را غصب نموده‌اند، برای سرکوب آزادی افراد به کار گرفته‌شده است. در قانون اساسی ایران صراحتاً این مسئله ممنوع اعلام‌شده و قانون جدید جمهوری عربی مصر نیز با توجه مفهوم و منطوق ماده 154 [1] قانون اساسی این مسئله رد شده و تنها حالت فوق‌العاده را مجاز دانسته است؛ زیرا هر دو کشور تجارب تلخی از سرکوب آزادی‌ها به‌واسطه حکومت‌نظامی در رژیم‌های گذشته خود داشته‌اند. اما محدودیت‌های ضروری در ایران و حالت فوق‌العاده در مصر ممنوع نبوده و تحت شرایط و آیین خاصی مجاز می‌باشد. در ایران به استناد اصل 79 این امر از سوی دولت به‌صورت موقتی و تا سی روز با تصویب مجلس مجاز می‌باشد و تمدید آن‌هم منوط به موافقت مجلس است. در مصر نیز اعلام حالت فوق‌العاده از سوی رئیس‌جمهور با استناد به دلایل قانونی و مشورت با هیات وزیران و تصویب مجلس نمایندگان حداکثر برای سه ماه مجاز می‌باشد و تمدید این مدت نیز منوط به موافقت مجلس نمایندگان است. در نوشتار حاضر با دیدی تطبیقی درصدد بررسی موضوعات یادشده میان دو کشور ایران و مصر با نگاهی به سیر قوانین پیش از انقلاب در دو کشور و دیدگاه آنان در مورد مسئله حکومت‌نظامی هستیم.

[1]. قانون اساسی مصر مانند برخی از کشورها مثل ترکیه مواد قانون اساسی را اصل تلقی نمی کند. در این خصوص بنگرید به: قانون اساسی جمهوری عربی مصر مصوب 2014، دیباچه مترجمان، برگردان به فارسی دکتر محمدمظهری، مرتضی قاسم آبادی، تبریز، انتشارات آیین، 1394.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative Study on the declaration of Curfew and The state of emergency restrictions (extraordinary) between the Legal System of Islamic Republic of Iran and the Arabic Republic of Egypt

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mazhari 1
  • Morteza Ghasem Abadi 2
  • Somayeh Marandi 2
1 Assistant Professor, Department of Public Law, Faculty of Law, Tabriz University, Tabriz, Iran.
2 Master of Public Law, Faculty of Law, Tabriz University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The Freedoms enshrined in the Constitution are such importance for the citizens that any restrictions on them are prohibited absolutely. One of the most important restrictions on personal freedoms, is curfew that in most dictatorships and military who have seized power through a coup and undemocratic ways is applied to suppress on the individual freedom.  This matter is expressly prohibited in Iranian constitution and in the new constitution of Arabic Republic of  Egypt, it rejected due to the concept of Article 154 and only allowed the state emergency restrictions. Because both countries, have bitter experience of  martial law to suppress freedoms in their previous regimes. But the essential constraints in the Iranian constitution and the state emergency restrictions in the Arabic Republic of Egypt not prohibited and are permitted under special procedures. In Iran, it would form the government for temporary and to thirty days with the permission of the Parliament are permitted and renewal is depends on the approval of Parliament. In Egypt, the state emergency restrictions declared by the President with Citing to legal reasons and consultation with the Council of Ministers and approval of the House of Representatives and allowed up to three months. Extended this time also is depends on the approval of the House of Representatives. In this paper by a comparative perspective, we Seek mentioned issues by looking at the course of the pre-revolutionary laws and their views on issues of military rule between Iran and Egypt.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitution
  • Curfew
  • The essential constraints
  • State of emergeney
  • Islamic Republic of Iran
  • Arabic Republic of Egypt
  1. منابع فارسی

    1. آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، چاپ ششم، نشر نی، تهران، 1384.
    2. 2.   احمدی، علی، امام خمینی و حکومت اسلامی:احزاب سیاسی در اندیشه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، چ اول، 1378.
    3. بهارفر، حسین، حکومت نظامی چیست؟، مهنامه قضایی، شماره 4، 1345.
    4. بهزادی، سیاوش، حکومت نظامی، مهنامه قضایی، شماره 151، 1357.
    5. ساعدوکیل، امیر، عسگری، پوریا، قانون اساسی در نظم حقوقی کنونی، چاپ پنجم، انتشارات مجد، 1393.
    6. صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، چاپ اول، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364.
    7.    قاضی، ابوالفضل،1384، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، جلد اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
    8. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر، مبانی حقوق عمومی، چاپ چهارم، انتشارات جنگل،1393.
    9. هاشمی، محمد، حقوق بشروآزادیهای سیاسی، چاپ اول، انتشارات میزان، 1384.
    10. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران حاکمیت و نهادهای سیاسی، چاپ بیست ویکم، جلد دوم، انتشارات میزان1389.
    11. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر،آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران،1390.
    12. 12.   خلیلی، محسن، قانون اساسی و حقوق شهروندی، مجله اطلاعات سیاسی -اقتصادی، خردادوتیر1378، شماره141-142.
    13. کاووسی، محمدرضا، حقوق بشر و آزادی‌های عمومی از دیدگاه امام خمینی، نشریه مجلس و راهبرد، شماره 26، 1377.
    14. آقایی طوق، مسلم، غمامی، محمدمهدی، تحول حقوق و آزادی‌های شهروندی در مصر مبتنی بر قانون اساسی2012، فصلنامه بررسی‌های حقوق عمومی، شماره 1، پاییز1391.
    15. مهر پور، حسین، مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهران، نشر دادگستر، 1392.
    16. عباسی، بیژن، حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین، چاپ اول، تهران، نشر دادگستر،1390.
    17. قانون اساسی جمهوری عربی مصر، ترجمه محمد مظهری، مرتضی قاسم‌آبادی، فرزاد جنگجوی، تبریز، انتشارات آیین، 1393.
    18. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358 و قانون بازنگری شده مصوب 1368 خورشیدی.
    19. آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی.
    20. قانون مجازات مقدمین برعلیه امنیت و استقلال کشور مصوب 1310
    21. آیین‌نامه تشکیل و صلاحیت دادگاه نظامی موقت در زمان حکومت‌نظامی مصوب 1322
    22. ب- منابع عربی
    23. رزیق، عادل، حاله الطورای و اثرها علی الحریات العامه فی الجزائر، جامعه الدول العربیه، قاهره، 2008.
    24. الشواربی، عبدالحمید، شائبه عدم دستوریه و مشروعیه قرار اعلان و مد حاله الطواری و الاوامر العسکریه، منشاه المعارف، الاسکندریه، القاهره، 2000.
    25. الصاوی، علی، موقف البرلمان من حاله الطوارءی، القاهره، جمعیه حقوق الانسان لمساعده السجناء، 2005.
    26. عبدالرحمان اظین، خالد، ضمانات حقوق الانسان فی ظل قانون الطواری، دارالحامد، طبعه الاولی، عمان، 2010.
    27. مراد، عبدالفتاح، شرح قوانین امن الدوله و الطواری، الاسکندریه، القاهره، 2000.
    28. منصور، محمود، شرح الاوامر العسکریه و مدی دستوریتها، دار النهضه العربیه، القاهره، 1974.
    29. الدستوریة جمهوریة مصر العربیة 5/8/2014 sis.gov.eg-ahram.org.WWW
    30. دستور جمهوریه مصر العربیه و القوانین الاساسی المکمله له، الطبعه السادسه، الاداره للشئون القانونیه، القاهره، 1996م.
    31. القانون الطواری المصری رقم (162) لسنه 1958م.
    32. القانون المعدل لقانون الطواری المصری، رقم(37) لسنه 1962م.